Diz kireçlenmesi nedir? Diz kireçlenmesine ne iyi gelir?
Diz kireçlenmesi (gonartroz) nedir?
Osteoartrit (kireçlenme) ağırlık taşıyan eklemlerin yaşlanmaya bağlı olarak aşınmasıdır. Diz vücudun en fazla ağırlık taşıyan ve dolayısıyla kireçlenmeden en fazla etkilenen eklemlerinden biridir. Diz ekleminin kireçlenmesine gonartroz denir. Kireçlenme kıkırdaktan başlar, kıkırdak altındaki kemiği, eklem kapsülünü ve eklem çevresindeki bağları etkiler. Hatta ağrıdan dolayı kullanılamayan kaslarda incelmeler ve sertleşmeler olur.
Diz Kireçlenmesi Neden Olur?
Diz kireçlenmesi, diz ekleminde bulunan kıkırdağın aşınması ve bozulmasıyla ortaya çıkan bir eklem hastalığıdır. Bu durum, diz ekleminde ağrı, şişlik, sertlik ve hareket kısıtlığına neden olur.
Diz kireçlenmesinin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, aşağıdaki faktörlerin riski artırabileceği düşünülmektedir:
- Yaş: Gonartroz, genellikle 50 yaş ve sonrasında görülür.
- Fazla kilo: Fazla kilo, diz eklemine daha fazla baskı uygulayarak kıkırdağın aşınmasına neden olabilir.
- Eklem yaralanmaları: Diz eklemini etkileyen yaralanmalar, kıkırdağın hasar görmesine ve kireçlenmeye yol açar.
- Diz çevresindeki kasların zayıflığı: Diz çevresindeki kaslar, diz eklemini desteklemeye yardımcı olur. Bu kasların zayıf olması, diz eklemine daha fazla baskı uygulayarak kıkırdağın aşınmasına neden olabilir.
- Doğumsal faktörler: Bazı kişilerde, kıkırdağın yapısında doğuştan gelen bir zayıflık olabilir. Bu durum, kireçlenmeye yatkınlığı artıracaktır.
Gonartroz, genellikle yavaş yavaş gelişir ve belirtileri zamanla artar. Dizde ağrı, şişlik, sertlik ve hareket kısıtlığı, kireçlenmenin en yaygın belirtileridir. Ağrı, özellikle diz ekleminin bükülmesi veya düzleştirilmesiyle artabilir. Şişlik, genellikle diz ekleminin ön kısmında görülür. Sertlik, diz ekleminin hareket ettirilmesini zorlaştırır. Hareket kısıtlığı, özellikle diz ekleminin tam olarak bükülmesi veya düzleştirilmesinde görülmektedir.
Diz kireçlenmesi (gonartroz) kimlerde görülür?
Diz kireçlenmesi (gonartroz) orta ve ileri yaşlarda görülür. 50 yaşın üzerinde kadınlarda daha sık görülür. Hastalık daha erken yaşlarda da görülebilir. Hastalar genellikle kiloludurlar. Daha önce geçirilen eklem operasyonları, travmalar, spor yaralanmaları, iltihaplı romatizmalar, doğuştan gelen bazı bozukluklar en önemli sebepleridir.
Diz kireçlenmesi (gonartroz) belirtileri nelerdir?
En önemli belirtisi ağrıdır. Önceleri eklemi kullanmakla artıp dinlenmekle geçen ağrılar, hastalık ilerledikçe kalıcı hale gelebilir. Eklemlerde şişlik, kemik çıkıntılar ve şekil bozuklukları ortaya çıkar. Kemik yüzeylerin birbirine sürtünmesi sonucu kıtırtı şeklinde sesler duyulabilir. Eklemlerin hareket açıklığı azalır ve tutulan eklemde işlev kaybı ortaya çıkar.
Gonartroz, diz ekleminde bulunan kıkırdağın aşınması ve bozulmasıyla ortaya çıkan bir eklem hastalığıdır. Bu durum, diz ekleminde ağrı, şişlik, sertlik ve hareket kısıtlığına neden olabilir.
Diz kireçlenmesi belirtileri, genellikle yavaş yavaş gelişir ve zamanla artar. En yaygın belirtiler şunlardır:
- Ağrı: Diz ekleminde ağrı, kireçlenmenin en yaygın belirtisidir. Ağrı, genellikle diz ekleminin bükülmesi veya düzleştirilmesiyle artar. Ağrı, uzun süre ayakta kalındığında veya yüründüğünde de kötüleşebilir.
- Şişlik: Diz ekleminde şişlik, kireçlenmenin diğer bir yaygın belirtisidir. Şişlik, genellikle diz ekleminin ön kısmında görülür.
- Sertlik: Diz ekleminin hareket ettirilmesini zorlaştıran bir sertlik, kireçlenmenin bir başka belirtisidir. Sertlik, genellikle sabahları veya uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra daha belirgindir.
- Hareket kısıtlığı: Diz ekleminin tam olarak bükülmesi veya düzleştirilememesi, kireçlenmenin bir başka belirtisidir. Hareket kısıtlığı, genellikle diz ekleminin ağrısı veya şişliği nedeniyle olur.
Diz kireçlenmesi belirtileri, diz ekleminde meydana gelen hasarın derecesine göre değişebilir. Hafif vakalarda, belirtiler hafif olabilir ve günlük aktiviteleri etkilemeyebilir. Ancak, şiddetli vakalarda, belirtiler ciddi olabilir ve günlük aktiviteleri zorlaştırabilir.
Diz kireçlenmesi tanısı, genellikle hastanın öyküsü, fizik muayene ve görüntüleme testleri (röntgen, MR gibi) ile konulur. Röntgen, diz ekleminde kireçlenme belirtilerini gösterebilir. MR, diz eklemindeki kıkırdak hasarının derecesini daha ayrıntılı olarak gösterebilir.
Diz kireçlenmesi (gonartroz) tanı nasıl konulur?
Çoğu zaman basit bir röntgen grafisi ile tanı konabilir. Erken artroz durumlarında röntgen grafileri normal olabilir, bu durumda MRG (manyetik rezonans görüntüleme) yararlı olabilir.
Diz kireçlenmesi (gonartroz) tedavisinde uygulanan yöntemler nelerdir?
Gonartroz tedavisinde çeşitli ağrı kesiciler, glukozamin preparatları, bitkisel destek ürünleri kullanılabilir. Hyaluronik asit gibi viskosuplementasyon ürünleri eklem sıvısı kalitesini arttırmak, eklem hareketlerini kolaylaştırmak ve ağrıyı gidermek için diz içine iğne olarak yapılabilir. Kortikosteroid iğneleri alevlenme dönemlerinde etkili bir tedavidir. Proloterapi, mezoterapi, ve kök hücre gibi rejeneratif tıp yöntemleri yakın zamanda öne çıkan enjeksiyon tedavi yöntemleridir.
Gonartroz tedavisinde en önemli faktör obeziteden kaçınmaktır. Aşırı kiloların eklemde oluşturduğu anormal yükler, kıkırdak dokusunda geri dönüşü olmayan hasarlara yol açar ve beklenenden çok daha erken yaşta artroz görülmesine neden olur. Hastalık başladıktan sonra da kilo vermek çok önemlidir, kilo vererek hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir ve yakınmalar azaltılabilir.
Düzenli ve zorlayıcı olmayan egzersizler eklem sağlığı için önemlidir. Haftada 5 kez 20-30 dakikalık düşük yoğunluklu egzersiz, hem genel sağlık hem de eklem sağlığı için faydalıdır. Yüzme, yürüyüş, bisiklet, golf gibi sporlar ileri yaşlarda bile yapılabilir.
Diz kireçlenmesinde fizik tedavi nasıl yapılır?
Sıcak veya soğuk uygulamalar, elektroterapi (TENS, elektrik stimülasyonu, vb), ultrason terapisi, kısa dalga tedavisi, kişiye özel egzersizler fizik tedavinin temel bileşenleri arasındadır.
- Sıcak ve soğuk uygulamalar: Genellikle ödemin belirgin olduğu alevlenme döneminde soğuk uygulama yapılır. Kronik diz kireçlenmesi ağrısında ise sıcak uygulamalar tercih edilir. Sıcak uygulama hotpack, infraruj gibi yöntemlerle yapılabilir.
- Su ile tedavi (hidroterapi): Tedavi havuzlarında yapılan su içi egzersizlerde suyun kaldırma kuvveti yardımıyla ekleme binen yük azalır ve egzersiz yapmak kolaylaşır. Germe, kas güçlendirme, aerobik egzersizlerin yanında yürüme, merdiven çıkma eğitimi de havuzda başlanıp hastanın durumu düzeldikçe su dışı normal egzersiz salonuna geçiş yapılabilir.
- Manuel terapi: Eklem ağrısı ve tutukluğunu azaltabilir ancak aktif egzersiz yöntemleri ile kombine edilirse daha yararlı olur.
- Masaj: Diz kireçlenmesinde temel tedaviler arasında olmasa da destekleyici tedavi olarak kas gevşetici, kasları uyarıcı ve eklem sertliğini azaltıcı özellikleri bulunur.
- Elektroterapi: Diz kireçlenmesi tedavisi için kullanılan önemli tekniklerdendir. Cilt üzerine yapıştırılan elektrotlar ile sinir ve kaslar elektrik akımları ile uyarılır. Buna transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu denilir. Sinirlerin uyarımı ile ağrı hissi azaltılır. Kasları uyarmaya yönelik elektrik stimülasyonu ile kas erimesi önlenebilir.
- Ultrason: Terapisinde ses dalgası enerjisi yardımıyla derin dokular ısıtılabilir. Kuvvetli ses dalgası titreşimlerinin ısıtma dışında da etkileri bulunur. İltihabi süreci modifiye edici etki gösterir. Gonartrozda ağrı ve tutukluğu azaltabilir.
- Kısa dalga diatermi: Derin dokuları ısıtma amacıyla sık kullanılan bir başka fizik tedavi yöntemidir. Kısa dalga diatermi yönteminde bu amaca göre tanımlanmış frekanstaki elektromanyetik dalgalar kullanılır. Ağrı, kas spazmı, eklem tutukluğu üzerine olumlu etki gösterir.
- Bantlama teknikleri: Ameliyatsız diz kireçlenmesi tedavisi için kullanılabilir. Kinezyolojik bantlama yöntemi ile ağrı azalabildiği gibi kasları uyarıcı ve eklem yapısını destekleyici etki de sağlanabilir.
Diz Kireçlenmesi Egzersizleri
Diz kireçlenmesi, diz eklemindeki kıkırdağın aşınması ve yıpranması ile karakterize bir durumdur. Bu, dizde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığına neden olabilir. Diz kireçlenmesi için egzersizler, ağrıyı azaltmak, eklem hareketini arttırmak ve kas gücünü ve dayanıklılığını korumaya yardımcı olmak için etkili bir tedavi yöntemidir.
Diz kireçlenmesi için egzersizler genelde şunları içermektedir:
- Diz ekstansiyonu: Bu egzersiz, dizin arkasındaki kasları güçlendirmeye yardımcı olur. Oturur pozisyondayken, dizinizi düz bir çizgide uzatın ve birkaç saniye tutun. Ardından, dizinizi yavaşça bükün. Bu egzersizi 10-15 kez tekrarlayın.
- Diz fleksiyonu: Bu egzersiz, dizin önündeki kasları güçlendirmeye yardımcı olur. Ayakta durur pozisyondayken, dizinizi yavaşça bükün ve birkaç saniye tutun. Ardından, dizinizi yavaşça doğrultun. Bu egzersizi 10-15 kez tekrarlayın.
- Kalça ve baldır güçlendirme egzersizleri: Bu egzersizler, diz eklemine destek sağlayan kasları güçlendirmeye yardımcı olur. Squats, lunges ve hamstring curl gibi egzersizlerden bazıları diz kireçlenmesi için faydalı olabilir.
Diz çevresi hareket açıklığı egzersizleri: Bu egzersizler, diz eklemindeki hareketi iyileştirmeye yardımcı olur. Dizlerinizi yukarı ve aşağı, yana ve içe ve dışa doğru hareket ettirmeyi içeren egzersizler yapabilirsiniz.
Diz kireçlenmesi için egzersiz yaparken dikkat edilmesi gerekenler:
- Ağrınız olursa egzersizi durdurun.
- Egzersizleri yavaş ve kontrollü bir şekilde yapın.
- Egzersizleri düzenli olarak yapın.
Diz kireçlenmesi için egzersizlere başlamadan önce mutlaka bir doktora veya fizyoterapistten danışmanız önemlidir. Doktorunuz veya fizyoterapistiniz, sizin için en uygun egzersiz programını oluşturmanıza yardımcı olacaktır.
Diz kireçlenmesi için egzersizlerin bazı örnekleri:
- Diz ekstansiyonu:
- Oturur pozisyonda, dizinizi düz bir çizgide uzatın ve birkaç saniye tutun.
- Ardından, dizinizi yavaşça bükün.
- Bu egzersizi 10-15 kez tekrarlayın.
- Diz fleksiyonu:
- Ayakta durur pozisyonda, dizinizi yavaşça bükün ve birkaç saniye tutun.
- Ardından, dizinizi yavaşça doğrultun.
- Bu egzersizi 10-15 kez tekrarlayın.
- Squats:
- Ayakta durur pozisyonda, ayaklarınızı omuz genişliğinde açın.
- Dizlerinizi bükün ve kalçalarınızı aşağı doğru indirin.
- Kalçalarınız dizlerinizden daha düşük bir seviyeye inene kadar inin.
- Ardından, yavaşça başlangıç pozisyonuna dönün.
- Bu egzersizi 10-15 kez tekrarlayın.
- Lunges:
- Ayakta durur pozisyonda, bir bacağınızı öne doğru uzatın ve dizinizi bükün.
- Diğer bacağınız düz bir şekilde arkanızda durmalıdır.
- Ön diziniz arka dizinizle aynı hizada olmalıdır.
- Ardından, yavaşça başlangıç pozisyonuna dönün.
- Bu egzersizi her bacak için 10-15 kez tekrarlayın.
- Hamstring curl:
- Yere oturun ve dizlerinizi bükün.
- Ayaklarınızı yerde tutun.
- Ellerinizle ayaklarınıza tutun ve ayaklarınızı vücudunuza doğru çekin.
- Baldır kaslarınız gerilecek şekilde çekin.
- Ardından, yavaşça başlangıç pozisyonuna dönün.
- Bu egzersizi 10-15 kez tekrarlayın.
Diz kireçlenmesi için egzersizler, ağrınızı azaltmaya, eklem hareketinizi iyileştirmeye ve kas gücünüzü korumaya yardımcı olabilir. Egzersize başlamadan önce bir doktora veya fizyoterapistten danışmanız gerekmektedir.
DİZ KİREÇLENMESİ HAKKINDA SIK SORULAN SORULAR
- Diz kireçlenmesi düzelir mi?
- Diz kireçlenmesi, diz eklemindeki kıkırdağın aşınması ve yıpranması ile karakterize bir durumdur. Bu, dizde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığına neden olabilir. Diz kireçlenmesi tamamen düzelmez, ancak egzersizler, kilo verme, ağrı kesici ilaçlar ve diğer tedaviler ile semptomlar kontrol altına alınabilir ve ilerlemesi yavaşlatılabilir.
- Yürüyüş yapmak kireçlenmeye iyi gelir mi?
- Evet, yürüyüş yapmak kireçlenmeye iyi gelebilir. Yürüyüş, diz eklemindeki kasları güçlendirmeye ve diz eklemine binen yükü azaltmaya yardımcı olur.
- Kantaron yağı dizdeki kireçlenmeye iyi gelir mi?
- Evet, kantaron yağı dizdeki kireçlenmeye iyi gelmektedir. Kantaron yağı, anti-inflamatuar ve analjezik özelliklere sahip bir bitkisel yağdır. Bu özellikler, diz kireçlenmesinin neden olduğu ağrıyı ve iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir.
- Kuyruk yağı diz kireçlenmesine nasıl iyi gelir?
- Kuyruk yağı, içeriğindeki D vitamini sayesinde kemik yapısını destekler ve diz kireçlenmesinin yarattığı ağrının azalmasına yardımcı olur. Ayrıca, kuyruk yağı, anti-inflamatuar ve analjezik özelliklere sahip yağ asitleri içermektedir.
- Diz kireçlenmesine evde ne iyi gelir?
- Diz kireçlenmesi, diz eklemindeki kıkırdağın aşınması ve yıpranması ile karakterize bir durumdur. Bu, dizde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığına neden olacaktır. Diz kireçlenmesine evde iyi gelen bazı yöntemler şunlardır:
- Sıcak ve soğuk kompres
- Masaj
- Diz çevresi kasları güçlendiren egzersizler
- Düşük kilolu kalmak
- Sigara içmemek
Diz kireçlenmesine bitkisel ne iyi gelir?
- Kantaron yağı: Kantaron yağını, dizinize masaj yaparak uygulayabilirsiniz.
- Kuyruk yağı: Kuyruk yağını, dizinize masaj yaparak veya kapsül veya damla şeklinde uygulayabilirsiniz.
- Zencefil: Zencefili, çay olarak veya toz olarak tüketebilirsiniz.
- Zerdeçal: Zerdeçalı, çay olarak veya toz olarak tüketebilirsiniz.
- Yeşil çay: Yeşil çayı, günlük olarak tüketebilirsiniz.