Bel kayması nedir?
Spondilolistezis, bel bölgesindeki bir omurun diğer omur üzerinde öne veya arkaya doğru kaymasını ifade eder ve tıp dilinde spondilolistezis olarak adlandırılır. Bel ağrısı nedeniyle doktora başvuranların %10’unda bel kayması tespit edilir.
Bel kayması nasıl oluşur?
Spondilolistezis, bel omurlarının doğuştan anormalliklerine bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bunun yanında, dejenerasyon yani omurga ve çevresindeki bağ dokularının yaşlanması sonucu meydana gelen yıpranma nedeniyle bel kayması görülebilir. Düşme, trafik kazaları gibi travmalara bağlı olarak ortaya çıkabilir. Uygun olmayan sporlar ve zorlayıcı hareketler de bel kaymasının nedeni olabilir.
Bel kaymasının belirtileri nelerdir?
Bel kaymalarında en yaygın şikayet bel ve kalça ağrılarıdır. Yürüme ile artan, durup dinlenme ve öne eğilmeyle azalan bel ve bacak ağrıları, uyuşukluklar olabilir. Yine bacaklarda kas gerginliği, güçsüzlük, kramplar ortaya çıkabilir.
Bel kayması nasıl teşhis edilir?
Spondilolistezis tanısı dikkatli bir fizik muayenenin yanında hemen her zaman direkt grafiler ile konur. Omurganın hareketi ile kaymanın artıp artmadığını saptamak için değişik pozisyonlarda filmler alınması gerekebilir.
Kaymanın kemiklerdeki durumunu veya direkt grafilerde görülemeyecek stres kırıklarını tespit etmek için bilgisayarlı tomografiden yararlanılabilir. Ayrıca kaymanın derecesini ve sinirlere basının gösterilmesi için MR çekilmesi tedavide yol gösterici olabilir.
Bel kayması nasıl tedavi edilir?
Spondilolistezis temel tedavisi konservatiftir (ameliyatsız tedavi). Ağrıyı ve kaymayı arttırıcı hareket kısıtlaması, kilo verme, ağrı kesici ilaçlar, korse kullanımı, fizik tedavi uygulamaları başlıca tedavi yöntemleridir. Olguların %10-15’i konservatif tedaviye cevap vermez ve cerrahi müdahale gerektirir. Kayma derecesi %50’nin üstünde olanlarda nörolojik kayıpların ilerlemesinin durdurulması, bel omurgasının stabil hale getirilmesi, omurga bütünlüğünün yeniden sağlanması için cerrahi tedavi gerekebilir.
Bel Kaymasında Cerrahi Olmayan Yöntemler Nelerdir?
Spondilolistezis, omurganın en alt kısmındaki iki omur arasındaki diskin yer değiştirmesi sonucu oluşan bir durumdur. Bel kayması, ağrı, uyuşma, karıncalanma, güç kaybı gibi belirtilere neden olabilir.
Spondilolistezis cerrahi olmayan yöntemler, hastaların çoğu için ilk tedavi seçeneğidir. Bu yöntemler, ağrıyı ve iltihabı azaltmaya, omurgayı desteklemeye ve kasları güçlendirmeye yardımcı olur.
Cerrahi olmayan bel kayması tedavisinde kullanılan yöntemler şunlardır:
- İstirahat: Spondilolistezis olan kişiler, ağrı ve şişlik azalana kadar istirahat etmelidir. Bu süre, genellikle birkaç hafta ile birkaç ay arasında değişebilir.
- Ağrı kesiciler: Ağrı kesici ilaçlar, ağrı ve iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir.
- Fizik tedavi: Fizik tedavi, kasları güçlendirmeye ve omurgayı desteklemeye yardımcı olur. Fizik tedavide kullanılan yöntemler arasında germe egzersizleri, kuvvetlendirme egzersizleri, masaj ve sıcak-soğuk uygulamalar yer alır.
- Korse: Bel korsesi, omurgayı desteklemeye yardımcı olur ve ağrıyı azaltabilir.
- Enjeksiyonlar: Bazı durumlarda, steroid enjeksiyonları ağrı ve iltihabı azaltmak için kullanılabilir.
Cerrahi olmayan tedaviler, spondilolistezis olan hastaların çoğunda etkilidir. Ancak, aşağıdaki durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir:
- Ağrı ve diğer belirtiler, cerrahi olmayan tedavilerle kontrol altına alınamıyorsa
- Bel kayması, sinirlere baskı yapıyorsa
- Bel kayması, omurgada stabilite kaybına neden oluyorsa
Cerrahi müdahale, spondilolistezis düzeltilmesi ve sinirlerin baskısının kaldırılması için yapılır. Cerrahi müdahalenin türü, bel kaymasının derecesine ve konumuna göre değişir.
Bel Kaymasında Fizik Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Fizik tedavi uygulamaları, spondilolistezis derecesine ve hastanın genel durumuna göre değişebilir. Genel olarak kullanılan fizyoterapi yöntemleri şunlardır:
- Manuel terapi: Fizyoterapist, ellerini kullanarak bel ve sırt kaslarını gevşetir, omurgayı hareket ettirir ve ağrıyı azaltır.
- Egzersiz: Bel, sırt ve karın kaslarını güçlendirmek için özel egzersizler yapılır. Bu egzersizler, omurganın stabilitesini sağlamak ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olur.
- Traksiyon: Bel omurgasını gererek ağrıyı azaltmak ve omurganın hareket kabiliyetini artırmak için kullanılan bir yöntemdir.
- Termoterapi: Sıcak veya soğuk uygulamalar ile ağrıyı ve inflamasyonu azaltmak için kullanılan bir yöntemdir.
- Elektroterapi: Elektrik akımı kullanılarak ağrıyı azaltmak, kasları güçlendirmek ve omurganın hareket kabiliyetini artırmak için kullanılan bir yöntemdir.
Fizik tedavi uygulamaları genellikle haftada 2-3 kez, 10-15 seans olarak yapılır. Uygulamaların ardından, hastanın ağrısı azalır ve hareket kabiliyeti artar.
Spondilolistezis tedavisinde fizyoterapinin yanı sıra, ağrı kesiciler, korse kullanımı ve kilo verme gibi önlemler de alınabilir.
Bel Kayması Tedavisinde Cerrahi Yöntem Ne Zaman Gereklidir?
Spondilolistezis ameliyatı, aşağıdaki durumlarda gerekebilir:
- Ağrı ve diğer şikayetler, ilaç tedavisi ve diğer tedavi yöntemlerine rağmen 6 aydan uzun süre devam ederse.
- Ağrı veya diğer şikayetler, hastanın günlük aktivitelerini yapma yeteneğini bozuyorsa.
- Omurilik veya sinirler üzerindeki baskı ciddiyse ve nörolojik fonksiyon kaybına neden oluyorsa.
- Kayma derecesi yüksekse ve omurganın stabilitesi bozulmuşsa.
Açık ameliyatta, bel bölgesinde büyük bir kesi yapılır ve omurga kemikleri doğrudan görülebilir. Bu yöntem, daha karmaşık kaymalarda ve omurilik veya sinirler üzerindeki baskının ciddi olduğu durumlarda tercih edilir.
Kapalı ameliyatta, bel bölgesinde küçük kesiler yapılır ve ameliyat, kamera ve aletler yardımıyla gerçekleştirilir. Bu yöntem, daha az invazivdir ve iyileşme süresi daha kısadır.
Bel kayması ameliyatı sonrası, hastanın iyileşmesi birkaç ay sürebilir. Bu süreçte, hastanın yatak istirahati yapması, ağrı kesiciler kullanması ve fizyoterapi uygulamaları yapması gerekir.
1. Bel Kayması Açık Ameliyat
Açık ameliyatta, bel bölgesinde yaklaşık 10-15 cm uzunluğunda bir kesi yapılır. Bu kesiden sonra, omurga kemikleri görülebilir ve kaymış olan kemikler yerine sabitlenir. Sabitleme işleminde, vidalar, çubuklar veya plaklar kullanılabilir.
Açık ameliyat, daha karmaşık kaymalarda ve omurilik veya sinirler üzerindeki baskının ciddi olduğu durumlarda tercih edilir. Bu yöntemin avantajı, omurga kemiklerinin doğrudan görülmesini sağlamasıdır. Bu sayede, ameliyat daha hassas bir şekilde yapılabilir. Ancak, bu yöntemin dezavantajı, iyileşme süresinin daha uzun olmasıdır.
2. Bel Kayması Kapalı Ameliyat
Kapalı ameliyatta, bel bölgesinde yaklaşık 1-2 cm uzunluğunda birkaç küçük kesi yapılır. Bu kesilerden sonra, kamera ve aletler yardımıyla ameliyat gerçekleştirilir. Kamera, ameliyat sahasını büyüterek görüntüler ve bu sayede, ameliyat daha net bir şekilde yapılabilir.
Kapalı ameliyat, daha az invaziv bir yöntemdir. Bu nedenle, iyileşme süresi daha kısadır. Ancak, bu yöntemin dezavantajı, omurga kemiklerinin doğrudan görülmemesini sağlamasıdır. Bu nedenle, ameliyat daha az hassas bir şekilde yapılabilir.
İyileşme Süreci
Spondilolistezis ameliyatı sonrası, hastanın iyileşmesi birkaç ay sürebilir. Bu süreçte, hastanın yatak istirahati yapması, ağrı kesiciler kullanması ve fizyoterapi uygulamaları yapması gerekir.
Yatak istirahati süresi, ameliyatın şekline ve kapsamına göre değişir. Genellikle, ameliyattan sonra ilk birkaç gün hastanede yatılması gerekir. Daha sonra, hasta eve gönderilir ve evde istirahat etmesi önerilir.
Bel Kayması Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Bel kayması olan kişi ne yapmalı?
Öncelikle bir doktora başvurarak doğru teşhis ve tedavi planı almalıdır. Tedavi, kaymanın derecesine ve belirtilerin şiddetine göre değişebilir. Hafif vakalarda istirahat, korse kullanımı ve ağrı kesici ilaçlar yeterli olabilir. İleri vakalarda ise cerrahi müdahale gerekebilir.
Spondilolistezis olan kişinin yapması gerekenler kısaca şu şekilde özetlenebilir:
- İstirahat: Bel kayması olan kişi, ağrı ve şişliği azaltmak için mümkün olduğunca dinlenmelidir.
- Korse kullanımı: Korse, belin stabilitesini sağlamak ve ağrıyı azaltmak için kullanılabilir.
- Ağrı kesici ilaçlar: Ağrı kesici ilaçlar, ağrıyı azaltmak için kullanılabilir.
- Fizik tedavi: Fizik tedavi, kasları güçlendirmek ve omurganın hareket kabiliyetini iyileştirmek için kullanılabilir.
- Cerrahi müdahale: İleri vakalarda, kaymanın düzeltilmesi için cerrahi müdahale gerekebilir.
Spondilolistezis olan kişi, bu önlemleri alarak ağrısını azaltabilir ve yaşam kalitesini iyileştirebilir.
Bel kayması olunca ne olur?
Bel kayması tehlikeli midir?
- Spondilolistezis olan kişi için en ideal uyku pozisyonu sırtüstü yatmaktır. Bu pozisyonda, omurga doğal eğriliğini korur ve omurilik ve sinir kökleri üzerindeki baskı azalır. Sırtüstü yatarken, dizlerinizi bükerek ve ayaklarınızın altına bir yastık koyarak belinizi destekleyebilirsiniz.
- Yan yatarak uyumak da bel kayması olan kişiler için uygun bir seçenektir. Bu pozisyonda, dizlerinizi bükerek ve bir yastıkla destekleyerek belinizi destekleyebilirsiniz. Yastığınızı, dizlerinizin arasına veya kalçalarınızın altına yerleştirerek omurganızı orta hat üzerinde tutmaya yardımcı olabilirsiniz.
- Önceden bel ağrısı yaşıyorsanız, karın üstü yatmaktan kaçınmanız önemlidir. Bu pozisyon, omurgayı eğdiği için omurilik ve sinir kökleri üzerindeki baskıyı artırabilir.
- Uyku pozisyonunuzu seçerken, ağrısız bir pozisyon bulmanız önemlidir. Ağrı veya rahatsızlık hissediyorsanız, pozisyonunuzu ayarlayın veya başka bir pozisyon deneyin.
Spondilolistezis erken tanıda kolayca tedavi edilebilir bir hastalıktır. Bel kayması semptomları gösterdiğinizi düşünüyorsanız en kısa sürede uzman bir ekipten destek alınız.