İnme (Felç) Nedir?

İnme (felç), beynin bir bölgesine giden kan akışının aniden durması veya azalması sonucu ortaya çıkan ciddi bir tıbbi durumdur. Bu durum hareket, konuşma, görme gibi vücut fonksiyonlarının kaybına yol açabilir ve iyileşme süreci oldukça uzun sürebilir. Daha önce inme geçiren bireylerde, gelecekteki inme riski belirgin şekilde yükselmektedir. İnme, acil tıbbi müdahale gerektirir ve tedavi edilmediğinde ölümcül sonuçlar doğurabilir. Bununla birlikte hem önlenebilir hem de tedavi edilebilir bir hastalık olarak dikkat çekmektedir.

İnme, her yıl dünya genelinde 15 milyon insanın hayatını etkileyen ciddi bir sağlık sorunu olup, bu vakaların yarısı kalıcı engelilikle sonuçlanmaktadır. Hem bireyler hem de toplumlar için büyük bir mali yük oluşturmaktadır, bu nedenle risk faktörlerini bilmek ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarını benimsemek hayati önem taşır. Farkındalığı artırarak, inme riskini azaltmak ve toplum sağlığını korumak, gelecek nesiller için kritik bir hedef olmalıdır.

İnme Türleri Nelerdir?

İnme(felç), diğer adıyla serebrovasküler olay iki ana türde incelenebilir:

İskemik inme: En sık görülen inme tipidir. Beyne giden kan damarı tıkandığında meydana gelir, oksijenin beyne ulaşması engellenir. Bu durum halk arasında genellikle “pıhtı atması” olarak bilinir, çünkü iskemik inme, pıhtı nedeniyle oluşan damar tıkanıklığı ile ilişkilidir. Görülen inmelerin %85’i iskemik inmedir. 

Hemorajik inme: Beyne giden kan damarlarında yırtılmasıyla meydana gelir. Kan damarlarının patlayarak kanın beyne yayılmasına neden olur. Buna beyin kanaması da denir. Hemorajik inmenin sebebi beyin anevrizması ya da zayıflamış kan damarları olabilir. Beyin anevrizması, damar duvarlarının zayıflaması veya hasar görmesi sonucu beyin damarlarında balon şeklinde anormal bir şişkinlik oluşmasıdır; bu şişkinlik patladığında ise beyin kanamasına neden olarak hayatı tehdit edebilir.

Bunlara ek olarak, bir de Geçici İskemik Atak (GİA) veya “mini inme” adı verilen bir durum vardır. GİA, kısa süreli bir iskemik inmedir ve genellikle birkaç dakika ile bir saat arasında sürer. Kalıcı hasar bırakmaz, ancak gelecekteki inme riskini işaret eden önemli bir uyarıdır.

İnme Belirtileri Nelerdir? İnme şüphesinde ne yapılmalıdır?

İnme belirtileri aniden ve beklenmedik bir şekilde ortaya çıkar; hızlı müdahale hayat kurtarıcı olabilir. Belirtiler genellikle yüz, kollar ve konuşma üzerindeki ani değişikliklerle fark edilir. FAST yöntemi bu belirtileri hatırlamanın kolay bir yoludur:

• Yüz (Face): Yüzün bir tarafında ani zayıflık veya düşme, gülümsemede zorlanma.
• Kollar (Arms): Kollarınızdan birini tam olarak kaldıramama veya zayıflık hissi.
• Konuşma (Speech): Kelimeleri düzgün söyleyememe, konuşmada bozulma veya kafa karışıklığı.
• Zaman (Time): Yukarıdaki üç işaret varsa hemen 112’yi arama zamanı geldiğini gösterir.

Diğer İnme Belirtileri şunları içerebilir:

• Vücudun bir tarafında ani uyuşma veya güçsüzlük.
• Bir ya da iki gözde ani görme kaybı veya bulanık görme.
• Konuşma zorluğu, kelime bulmada zorlanma veya kafa karışıklığı.
• Denge kaybı, baş dönmesi ya da düşme.
• Sebebi bilinmeyen, ani ve şiddetli baş ağrısı.

Bu belirtiler bazen kısa sürede geçse bile, inme riski ortadan kalkmış olmaz. Bu nedenle, her durumda acilen tıbbi yardım alınmalıdır. İnmenin sadece yaşlıları değil, her yaştan insanı etkileyebileceğini unutmamak gerekir.

İnme Risk Faktörleri

İnme, dünya genelinde önemli sağlık sorunlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak, inme riski artıran birçok faktör bulunmaktadır ve bu faktörlerin büyük çoğunluğu değiştirilebilir niteliktedir. İnme vakalarının artışında etkili olan bu risk faktörlerini bilmek, koruyucu önlemler almak açısından son derece önemlidir.

Değiştirilebilir Risk Faktörleri

1. Hipertansiyon: Yüksek tansiyon, inme için en önemli risk faktörlerinden biridir. Uzun süreli yüksek kan basıncı, damarların aşınmasına ve tıkanıklığına neden olarak inme riskini artırır.
2. Diyabet: Şeker hastalığı, beyin ve boyun damarlarında yağ birikimine yol açarak daralmaya neden olabilir. Bu durum, inme riskini önemli ölçüde artırır.
3. Yüksek Kolesterol: Kandaki kötü kolesterol (LDL) seviyelerinin yükselmesi, damar tıkanıklığına ve dolayısıyla inme vakalarının artışına yol açar.
4. Fiziksel Aktivite Eksikliği: Düzenli egzersiz yapmamak, kan dolaşımını olumsuz etkiler ve inme riskini artırır. Aktif bir yaşam tarzı benimsemek, bu riski azaltmada kritik öneme sahiptir.
5. Obezite: Aşırı kilolu olmak, hipertansiyon ve diyabet gibi diğer risk faktörlerini tetikleyerek inme olasılığını artırır. Sağlıklı bir kiloyu korumak, inme riskini azaltabilir.
6. Zararlı Alışkanlıklar: Tütün ve alkol kullanımı, damarların sağlığını bozarak inme riskini artıran unsurlar arasındadır.

Diğer Risk Faktörleri

İnme her yaşta meydana gelebilir. Ancak 50 yaş üstündeki bireyler, siyah veya Güney Asyalı kökenden gelenler, orak hücre anemisi hastaları ve sağlıksız yaşam tarzına sahip olanlar daha yüksek risk altındadır. Ayrıca, hamilelikte preeklampsi durumu ve yeni doğum yapmış olma gibi faktörler de inme riskini artırabilir.

İnme Tanısı Nasıl Konur?

İnme tanısı, bir nöroloji uzmanı veya diğer hekimlerin detaylı değerlendirmesi ile konulmaktadır. Bu süreç, hastanın belirtilerinin dikkatlice incelenmesiyle başlar ve genellikle aşağıdaki adımları içerir:

1. Fizik ve Nörolojik Muayene: Doktor, hastanın genel sağlık durumunu ve nörolojik işlevlerini değerlendirir. Refleksler, kas gücü ve denge gibi temel fonksiyonlar gözlemlenir.
2. Beyin Görüntüleme Yöntemleri: Bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) gibi yöntemlerle beynin durumu incelenir. Bu testler, inmenin nedeni olan kanama veya damar tıkanıklığını belirlemeye yardımcı olur.
3. Beyin Damarlarını İnceleme Yöntemleri: Beyin damarlarının durumu, anjiyografi gibi özel görüntüleme teknikleri ile değerlendirilir. Bu, tıkanıklık veya diğer anormalliklerin tespit edilmesini sağlar.
4. Kan Testleri: Kan şekeri, kolesterol seviyeleri ve pıhtılaşma durumları gibi faktörler, inme riskini artırabilecek sağlık sorunlarını belirlemek için incelenir.
5. Kardiyak Testler: Kalp sağlığı da inme tanısında önemli bir rol oynar. Elektrokardiyogram (EKG) ve ekokardiyografi (kalbin ultrason ile incelenmesi) gibi testler, kalp ritmini ve genel kalp sağlığını değerlendirmek için kullanılır.
6. Kalp Ritminin Monitorize Edilmesi: Uzun süreli kalp ritmi izleme, atriyal fibrilasyon gibi ritim bozukluklarının varlığını belirleyerek inme riskini anlamaya yardımcı olur.

Bu kapsamlı değerlendirme süreci, inme tanısını ve nedenini ortaya koyarak hastanın en uygun tedaviye yönlendirilmesini sağlar. Tanı konulduktan sonra hızlı bir müdahale, iyileşme sürecinin başarılı olmasında kritik bir öneme sahiptir.

İnme tedavisi nasıl yapılır?

İnme tedavisi, hastanın durumu, inmenin türü ve belirtilerin şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterir. Temel amaç, beyin dokusunun korunması ve hastanın en iyi şekilde iyileşmesidir. İnme tedavisinde kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

1. İlaç Tedavisi:
   • Trombolitik İlaçlar: Tıkalı beyin damarlarının açılması için, öncelikle damar içine pıhtı eritici ilaçlar (trombolitik) uygulanabilir. Bu ilaçlar, genellikle inmenin başlangıcından itibaren ilk 4,5 saat içinde verilmelidir. Ancak daha etkili bir yöntem, hastanede yapılan görüntüleme işlemleri sonucunda beyin damar tıkanıklığı tespit edilen hastalarda anjiyografi ile tıkayıcı pıhtının çıkarılmasıdır. Bu işlem, genellikle ilk gün içinde gerçekleştirilerek damarın açılmasını sağlar ve hastanın iyileşme sürecini hızlandırır.
   • Antikoagülanlar ve Antiplatelet İlaçlar: Geçmişte inme geçiren bireylerde, tekrar inme riskini azaltmak için antikoagülan veya antiplatelet ilaçlar reçete edilebilir.
2. Cerrahi Müdahale:
   • Anjiyoplasti ve Stent Yerleştirme: Damar tıkanıklığı durumunda, cerrahlar anjiyoplasti ile tıkalı damarı genişletebilir ve stent yerleştirerek kalıcı açık kalmasını sağlayabilir.
   • Beyin Cerrahisi: Hemorajik inme durumunda, kanamanın kontrol altına alınması veya kan pıhtısının çıkarılması için cerrahi müdahale gerekebilir.
3. İnme Rehabilitasyonu:
   • İnme sonrası  için rehabilitasyon süreci hayati öneme sahiptir. Hastanın durumu stabil hale geldikten sonra, fiziksel, konuşma ve işlevsel yeteneklerin geri kazanılabilmesi için rehabilitasyon süreci başlar. Bu süreç, fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarını içerir.
   • Fizik Tedavi: Hareket kabiliyetini artırmak ve kas gücünü yeniden kazanmak için fiziksel terapi programları uygulanır.
   • Konuşma Terapisi: Konuşma güçlüğü çeken bireyler için özel terapilerle iletişim becerilerinin geliştirilmesi hedeflenir.
4. Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
   • İnme sonrası sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, gelecekteki inme riskini azaltmada önemlidir.
   • Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, sigara ve alkol tüketiminin azaltılması, düzenli sağlık kontrolleri gibi önlemler önerilir.
5. Psiko-sosyal Destek:
   • İnme geçiren bireylerin duygusal ve psikolojik destek alması, iyileşme sürecini olumlu etkileyebilir. Aile üyeleri ve arkadaşların desteği, rehabilitasyon sürecinde önemli bir rol oynar.

İnme tedavisi, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve her birey için özel olarak planlanmalıdır. Hızlı müdahale ve doğru tedavi yöntemleri ile inme sonrası iyileşme süreci önemli ölçüde iyileştirilebilir.

İnme (Felç) Hakkında Sıkça Sorulan Soruları

İnme ne demek? İnme inmek ne demek?
İnme, beyne giden kan akışının kesilmesi veya azalması sonucu beyin hücrelerinin hasar görmesine neden olan ciddi bir tıbbi durumdur. İnme, beyin dokusuna yeterli oksijen ulaşmadığında meydana gelir ve hareket, konuşma, görme gibi önemli fonksiyonların kaybına neden olabilir.

Pıhtı Atması Nedir? Pıhtı atması, kan damarlarında kanın pıhtılaşarak birikmesi ve bu pıhtının zamanla damar içinde hareket ederek beyin gibi hayati organlara ulaşması durumudur.Pıhtı, beyin damarlarında tıkanmaya yol açtığında, bu durum inme olarak adlandırılır.  

İnme semptomları nelerdir?
Ani yüz, kol veya bacakta uyuşma veya güçsüzlük, konuşma bozukluğu, görme kaybı, baş dönmesi ve şiddetli baş ağrısıdır.

İnme ile felç aynı şey mi?
İnme (stroke), beyne giden kan akışının kesilmesiyle oluşan bir olaydır, felç ise bu olayın sonucu olarak ortaya çıkabilen kas kontrol kaybıdır. İnme, felce neden olabilir, ancak felç yalnızca inmeden kaynaklanmaz; sinir hasarı veya omurilik yaralanmaları gibi diğer durumlar da felce yol açabilir. Yani, inme bir olayken, felç bu olayın neden olduğu fiziksel bir sonuçtur.

İnmenin en yaygın türü nedir?
En yaygın inme türü iskemik inmedir, beyne kan taşıyan bir damarın tıkanmasıyla oluşur.

İnme sonrası ne olur?

İnme sonrası, hastalar genellikle hareket, konuşma, görme ve bilişsel fonksiyonlarda kayıplar yaşayabilir. Ayrıca, yorgunluk, duygusal değişimler ve psikolojik sorunlar da görülebilir. Rehabilitasyon süreci, kaybedilen fonksiyonların geri kazanılmasına yardımcı olur.

İnme nasıl tedavi edilir?
İnme acil müdahale gerektirir. Tedavi kan pıhtısını çözmeye yönelik ilaçlar veya cerrahi müdahale ile yapılır. İnme sonrası tedavinin önemli bir parçası rehabilitasyondur. Hastaların kaybettikleri hareket ve konuşma yeteneklerini geri kazanmaları için fizik tedavi, konuşma terapisi ve mesleki terapi uygulanır. Kişiye özel tedavi programları ve robotik rehabilitasyon gibi modern yöntemler kullanılarak iyileşme süreci hızlandırılabilir.

İnme önlenebilir mi?
Evet, sağlıklı yaşam tarzı, sigarayı bırakma, düzenli egzersiz ve yüksek tansiyonu kontrol altında tutmak inme riskini azaltır.

Geçici İskemik Atak (GİA) nedir?
Geçici bir inme türüdür; kan akışı kısa süreli kesilir ve genellikle kalıcı hasar bırakmaz, ancak gelecekteki inmelere karşı bir uyarıdır.

İnme risk faktörleri nelerdir? İnme nedenleri nelerdir?
Yüksek tansiyon, diyabet, sigara kullanımı, obezite, yüksek kolesterol ve ailede inme öyküsü en yaygın risk faktörleridir.

İnmeden sonra iyileşme mümkün mü?
Evet, erken müdahale ve rehabilitasyon ile birçok hasta önemli ölçüde iyileşebilir, ancak iyileşme süresi kişiden kişiye değişir.

İnme geçirdiğimde ne yapmalıyım?
Hemen acil tıbbi yardım alın; zamanında müdahale hayati önem taşır.