Omurilik nedir?
Omurilik, omurganın içinde yer alan beynin devamı olarak santral sinir sisteminin bir parçası olan sinir paketidir. Kollarımız ve ayaklarımıza giden tüm sinirler ile göğüs kafesi kasları, mesane, barsak, cinsel organlara giden bir takım sinirler omurilikten çıkmaktadır.
Omurilik yaralanması nedenleri nelerdir?
Spinal kord beyinden çıktığı yerden itibaren boyun, sırt, bel ve kuyruk sokumuna kadar uzanan omurganın ortasındaki kanalda seyreder ve bu kemik yapı tarafından korunur. Omurgaların herhangi bir sebeple zarar görmesi sonucunda içinde yer alan omuSpinal kord rilik zarar görür ve omurilik yaralanması gerçekleşir. Dünyada ve ülkemizde en sık Spinal kord yaralanması nedeni trafik kazalarıdır. Sonrasında yüksekten düşmeler, ateşli silah yaralanmaları, spor yaralanmaları özellikle sığ suya atlama en sık rastlanan travmatik omurilik yaralanmaları nedenleridir. Travmatik nedenler dışında omurılık tümörleri, omuriliıkenfeksiyonları, motor nöron hastalıkları, disk hernileri gibi travmatik olmayan nedenlerde omurılık hasarına neden olabilirler.
Omurilik yaralanması sonrası görülen klinik tablo nedir?
Yaralanma seviyelerine göre değişen tipte felçler ortaya çıkar. Bu tabloya genel olarak omurılık yaralanmaları adı verilir.
Parapleji ve Tetrapleji ne demektir?
Boyun bölgesindeki spinal kanal içindeki omuriliğin yaralanması sonucu motor ve/veya duyusal kayıp veya bozukluk sonucu kollarda, gövde, bacaklar ve pelvik organlarda fonksiyon bozukluğuna tetrapleji, Sırt be bel bölgesindeki spinal kanal içindeki omuriliğin yaralanması sonucu motor ve/veya duyusal kayıp veya bozukluk sonucu gövde, bacaklar ve pelvik organlarda fonksiyon bozukluğuna parapleji denir.
Komplet ve inkomplet yaralanma nedir?
Eğer omurganın kırıldığı seviyede omurılık tam olarak hasara uğramışsa yaralanma seviyesinin altında tam bir hareket ve his kaybı vardır ve buna komplet yaralanma denir ve ASIA A olarak ifade edilir. Ancak kırığın olduğu seviyede omurılık kısmi olarak hasara uğramışsa, yaralanma seviyesinin altındaki hareket ve his kayıpları da kısmi olur ve buna inkomplet yaralanma denir ve hareket durumuna göre ASIA B-C-D-E olarak ifade edilir.
Hastalarda Görülebilecek Problemler Nelerdir?
En önemlisi yaralanma seviyesine göre ve yaralanmanın komplet ya da inkomplet olmasına göre yaralanma seviyesinin altındaki kaslarda kısmi ya da tam hareket ve duyu kaybıdır. Mesaneye ve barsaklara giden sinirde etkileneceğinden büyük abdest ve idrarını hissetme ya da kontrol etme problemleri ve buna bağlı idrar yolları problemleri, barsak problemleri görülür. Mesane yeteri kadar boşaltılamazsa tehlikeli boyutlara ulaşan tansiyon problemleri görülebilir.
Yeterli mesane rehabilitasyon yapılmaz ise ileriki yıllarda böbrek yetmezliğine kadar giden tablolar ile karşı karşıya kalınabilir. Hasta sürekli yattığından iyi takip ve pozisyonlama yapılmazsa yatak yaraları gelişir. Yatak yaralarının iyileşmesi ve tedavisi oldukça güçtür. Yatmaya bağlı olarak kaslar ve kemikler kullanılmadığından kas ve kemiklerde erimeler olabilir, eklemlerde hareket kısıtlılıkları gelişebilir. Çok şiddetli ve dayanılmaz nöropatik ağrılar ve spastsite denilen kasılmalar rehabilitasyon programını engelleyen ve hastanın yaşam kalitesini etkileyen sorunlardır. Ayrıca bu tür yaralanmalı hastalarda cinsel fonksiyonlarda da bir takım sorunlar oluşabilir.
Rehabilitasyondan fayda görürler mi?
Spinal kord yaralanmaları sonucu oluşan felçler eğer komplet yaralanmaysa maalesef geri dönüşü olmaz. Kısmi Spinal kord yaralanmalı hastalarda ise birkaç ay/yıl içerisinde kısmen veya tamamen hareketlerde geri dönüş görülebilir. Gerek tam gerekse kısmi omurılık yaralanmalı hastalarda yukarıda sayılan problemlerin önlenmesi, hastanın kalan fonksiyonlarını en iyi şekilde kullanılarak hayatına bağımsız olarak devam edebilmesi için erken ve nitelikli rehabilitasyon şarttır.
Rehabilitasyonda Neler yapılır?
Spinal kord yaralanmalı hastalarda amaç komplikasyonları önlemek ve hastanın yaşamında bağımsız olmasını sağlamaktır. Bu amaçla kuvvet kaybı olan kaslarda kuvvetin yeniden kazanılmaya çalışılması esas amaçtır.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Manuel Terapi
- Felç Rehabilitasyonu
Rehabilitasyon programları içinde eklem hareket açıklığı egzersizleri, germe egzersizleri, kas kuvvetlendirme egzersizleri, nörofasilitasyon teknikleri gibi konvansiyel tedavi yaklaşımları ile birlikte robotik rehabilitasyon, havuz tedavileri, sanal gerçeklik tedavileri, biofeedback, fonksiyonel nöromusküler elektriksel stimülasyon, transkranial magnetik stimülasyon teknikleri gibi daha yeni ve ileri rehabilitasyon yaklaşımları da tedavi planına dahil edilebilmektedir. Ayrıca rehabilitasyon programı içinde mesane ve barsak boşaltımının düzenli aralıklarla yapılması ve yeterli takip, yatak yaralarının önlenmesi amacıyla havalı yatak ve pozisyonlama, kas ve kemik erimelerinin önlenmesi için yatak içi egzersizler ve hastanın mümkün olan en kısa zamanda dikey pozisyona getirilmesi, zaman içerisinde uygun hastaların cihazlar ve dış desteklerle yürütülmesi, yürütülemeyen hastaların ise kendine yetecek şekilde tekerlekli sandalye transferlerinin geliştirilmesi de mutlak eklenmelidir.
Omurilik Yaralanmaları Rehabilitasyonu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Omurilik yaralanması iyileşir mi?
Omurilik hasarı nasıl iyileşir?
Spinal kord yaralanması FTR nedir?
Omurilik ne kadar sürede iyileşir?
Omurga kendini yeniler mi?
Tetrapleji; boyun omurları seviyesinde gerçekleşen, her iki kol ve bacakta güçsüzlük ve duyu kaybının meydana geldiği durumu ifade eder. Omurilikteki hasarın seviyesi ne kadar yukarıda ise omurilik felci o kadar ağır bir tablodur.
Parapleji; boyun omurlarından daha aşağı seviyedeki omurilik yaralanmaları olarak tanımlanır. Sırt omurları, bel omurları ve daha aşağı seviyelerdeki yaralanmalar parapleji olarak ifade edilir.
Parapleji, tetraplejiye göre daha hafif bir tablo olarak karşılanır.
Omurilik yaralanması rehabilitasyonunda süreç nasıl işler?
Omurilik yaralanmalı hastaların tedavi programı, hastanın mümkün olan en yüksek düzeyde bağımsızlığını elde etmesi üzerine yoğunlaşır. Robotik rehabilitasyonun yoğun olarak tedavi programına dahil edildiği bu hastalığın tedavi sürecinde hareket, denge, konuşma ve bilişsel işlevleri geliştirmeye yönelik egzersiz programları oldukça önemli bir yer tutar. Uzman fizyoterapistler, ergoterapist, konuşma – yutma terapisti ve diyetisyen desteği ile bütüncül bir yaklaşımla hastanın mevcut durumunun maximum seviyeye taşınması hedeflenir.
Rehabilitasyonda hangi robotik cihazlar tedaviye dahil edilir, ne işe yarar?
Nörolojik rehabilitasyonda destek alınan robotik cihazlar sayesinde iyileşme ve fonksiyonu geri kazanma süreci hızlandırılabilmektedir. Bu robotik teknolojiler, klasik fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri ile birlikte kullanıldığında daha iyi sonuçlar alınabilmektedir.
Yürüme robotu; yürüme yeteneğinin kaybı durumlarında, yürüme yeteneğinin tekrar kazanılması ve geliştirilmesi için kullanılan robotik yürüme rehabilitasyon sistemidir.
Yürüme Eğitim Sistemi; artırılmış ve sanal gerçeklik teknolojisi aracılığıyla günlük yaşam durumlarını ve zorlukları simüle eden güçlü bir yürüme eğitimi cihazıdır. Performansı en üst düzeye çıkarmak için motivasyonel yürüyüş ve denge eğitimi sağlar.
Destekli Yürüme Sistemi; hastanın vücut ağırlığı kemerlerle cihaz tarafından desteklenmekte ve düşme riski en aza indirgenmektedir. Hasta bu teknoloji sayesinde kontrollü bir yürüme avantajı yaşamaktadır.
Omuz – Kol Robotu; motor becerileri restore eden, hastanın kondisyonunu artıran, kavrama gücünü geliştiren ve merkezi sinir sistemini yeniden organize eden bir teknolojidir.
El – Parmak Robotu; her parmağın bağımsız olarak tek tek veya bir arada çalışmasını sağlayan motor işlevi bozuklukların giderilmesinde kullanılan bir teknolojidir.
Omurilik yaralanmalarında ayaktan tedavi yerine yatılı tedavinin avantajları nelerdir?
Omurilik yaralanmasına sebep olan durum sonrası ilk birkaç hafta veya aylarda, hastanın en yoğun tedaviye ihtiyaç duyduğu dönemde rehabilitasyon süreci başlamalıdır. Bu süreçte hasta 7/24 fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimi ve uzman fizyoterapist gözetiminde tedaviye ihtiyaç duyar. Tedaviden en güçlü geri dönüşü alabileceği bu süreçte yoğun yatılı fizik tedavi programı en doğru tedavi seçeneği olacaktır.
